Inlichtingenwoordenboek

A

Activisme

Activisme vindt plaats binnen de kaders van de democratische rechtsorde. Activisten die neigen te radicaliseren tot extremisten, kunnen wel in de aandacht van de AIVD komen. Lees meer over de scheidslijn tussen activisme en extremisme. 

Acquisiteur

Een acquisiteur (vroeger 'operateur' of 'runner' genoemd) is een medewerker van de AIVD die met mensen praat die ons informatie kunnen verschaffen. Deze gesprekspartners zijn dan informanten of agenten. Lees meer over de acquisiteur.

Agent

Een persoon die onder verantwoordelijkheid en onder instructie van de AIVD belast is met het gericht verzamelen van gegevens omtrent personen en organisaties. Het gaat daarbij om gegevens die van belang kunnen zijn voor de taakuitvoering van de AIVD. Ook kan een agent bepaalde maatregelen bevorderen ter bescherming van ons land. Een agent is ook online in te zetten. Dan spreken we van een virtueel agent. Lees meer over menselijke bronnen.

Alt-rechts

Alt-rechts is het gedachtegoed gebaseerd op rassenleer.

Ambtsbericht

Een ambtsbericht is een document waarmee wij gegevens verstrekken aan een ontvanger, zoals het Openbaar Ministerie (OM) of de Immigratie- en Naturalisatiedienst die met die gegevens, maatregelen kan treffen tegen de persoon of organisatie die in het bericht genoemd wordt.

Voorbeeld: de AIVD kan er in zijn onderzoeken tegenaan lopen dat een persoon zich mogelijk schuldig maakt aan strafbare feiten. Wij verstrekken dan gegevens aan het OM, zodat dit actie kan ondernemen.

Wij bepalen zelf wanneer een ambtsbericht wordt uitgegeven en wat daar in staat. Daarbij maakt de AIVD een afweging tussen de dreiging, de bescherming van zijn bronnen en het kennisniveau. Ook maken wij een inschatting van de betrouwbaarheid van de informatie.

Anti-institutioneel extremisme

Anti-institutioneel extremisme is een fenomeen waarbij personen en groepen zich vanuit ideologisch motief specifiek richten tegen democratische instituties en processen, en daarbij bereid zijn om (niet-)gewelddadige activiteiten te verrichten die de democratische rechtsorde ondermijnen. Lees meer over deze vorm van extremisme.

AQUA (Appropriately Qualified Agency)

Beveiligingsorganisatie van een lidstaat die voldoet aan de eisen van de EU om als ‘tweede land’ evaluaties van cryptoapparatuur te mogen uitvoeren, onafhankelijk van het producerende land. Nederland treedt als AQUA op naast Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Italië.

Audiobewerker

Een audiobewerker bij de AIVD, ook wel taal- en cultuurspecialist genoemd, luistert gesprekken af van onderzoekstargets en probeert de uitkomsten ervan te duiden. Goed kunnen inschatten of er een dreiging uitgaat van wat iemand zegt, is een grote verantwoordelijkheid. Lees meer over de audiobewerker.

B

Bijzondere informatie

Informatie waarvan bepaald is dat deze 'staatsgeheim'of 'departementaal vertrouwelijk’ is, ook wel gerubriceerde informatie genoemd. Als een persoon kennis neemt van dit soort gevoelige informatie terwijl hij daarvoor niet gerechtigd is, dan kan dit nadelige gevolgen hebben voor de belangen van Nederland en/of van onze bondgenoten. De AIVD ondersteunt de Rijksoverheid en het bedrijfsleven bij de beveiliging van vertrouwelijke informatie. Lees meer over informatiebeveiliging.

Bijzondere inlichtingenmiddelen

Technische en andere middelen die worden ingezet voor de uitvoering van een bijzondere bevoegdheid. Dat wij een bepaalde bijzondere bevoegdheid hebben staat openlijk in de wet, maar welk middel wij precies inzetten om inlichtingen te vergaren is vaak geheim. Denk hierbij aan afluisteren of hacken. Lees meer over hoe wij aan onze inlichtingen komen.

C

Complottheorie

Een specifieke vorm van des- of misinformatie, waarbij mensen de overtuiging hebben dat bepaalde gebeurtenissen of situaties in het geheim en achter de schermen zijn gemanipuleerd door machtige groepen met verkeerde bedoelingen.

Contraterrorisme Infobox

Een samenwerkingsverband van AIVD, IND, KLPD, MIVD, OM, FIOD-ECD en FIU-NL dat zich binnen de muren van de AIVD bevindt. De CT Infobox heeft tot doel bij te dragen aan de bestrijding van terrorisme door op een centraal punt informatie bij elkaar te brengen en te vergelijken over netwerken en personen. Deze zijn op een of andere wijze betrokken bij terrorisme of radicalisering.

De CT Infobox heeft de taak om binnen het samenwerkingsverband of aan anderen te adviseren over de wenselijkheid van verstrekking van gegevens. Daarbij weegt de CT Infobox de mogelijkheden af om strafrechtelijke, vreemdelingrechtelijke, bestuurlijke of inlichtingenmatige maatregelen te nemen.

D

Dawa

Met dawa, 'oproep tot de islam', doelen wij op geweldloze activiteiten die erop gericht zijn zoveel mogelijk moslims de islam actief te laten belijden. In het geval van niet-praktiserende moslims betekent dit hen terug te laten keren tot de islam.

Democratische rechtsorde

Een maatschappelijke orde die is gebaseerd op recht en democratie. De brede benadering van de democratische rechtsorde ziet deze zowel als:

1. Een politiek systeem (democratische rechtsstaat), waarin de verhouding tussen overheid en burgers wordt georganiseerd.
2. En als een wijze van samenleven (een open samenleving), waarin verhoudingen tussen burgers onderling worden georganiseerd.

De bescherming van de democratische rechtsorde is daardoor niet alleen een juridisch-institutioneel vraagstuk, maar ook een maatschappelijk-burgervraagstuk.

Democratische rechtsstaat

Een politiek systeem dat is gebaseerd op vrijheden en rechten die zijn vastgelegd in de grondwet. Het gaat om regels waar de overheid zich aan moet houden om zo de vrijheden en rechten van burgers te waarborgen.

Onder die voorwaarden vertrouwt de bevolking macht toe aan de overheid, vanuit het geloof dat die macht in principe in ieders belang wordt gebruikt en wordt gecontroleerd door gekozen volksvertegenwoordigers. Daarbij hoort ook de overtuiging dat het in ieders belang is dat er onafhankelijke rechters, wetenschappers en journalisten zijn die vrijuit kunnen handelen.

Derdepartijregel

Inlichtingen- en veiligheidsdiensten wisselen waar dat kan informatie met elkaar uit. Gegevens die diensten van elkaar ontvangen zijn alleen voor eigen gebruik. Deze mogen niet zonder toestemming van de dienst die ze verstrekt, aan derden worden doorgegeven. Lees meer over internationale samenwerking.

Desinformatie

Bij desinformatie verspreidt iemand of een organisatie doelbewust misleidende informatie en doet dat vaak met kwade bedoelingen. De intentie is om willens en wetens meningen te beïnvloeden, geld te verdienen of de samenleving, democratie of volksgezondheid te schaden.

Diaspora

(Voormalige) burgers van een ander land die naar Nederland zijn gekomen.

Dierenrechtenextremisme

Beweging om vanuit een streven naar dierenwelzijn (heimelijk) gewelddadige en niet-gewelddadige acties te verrichten. Vanwege het ondemocratische karakter van hun acties vormen direrenrechtenextremisten een bedreiging voor de democratische rechtsorde.

Digitale beïnvloeding

Digitale beïnvloeding is het met digitale middelen inmengen in de belangen van een andere staat. Dit kan gaan om het verspreiden van compromitterende, gevoelige, informatie of desinformatie, die verzonnen of gemanipuleerd is. Zo kunnen bepaalde personen, regeringen of landen in een kwaad daglicht worden gesteld of kan onrust worden gecreëerd.

Digitale spionage

De AIVD verstaat onder digitale spionage het met digitale middelen verwerven van gevoelige of vertrouwelijke informatie van een andere staat voor het behalen van eigen strategische doelen. Denk aan het verkrijgen van belangrijke politieke of economische informatie.

Digitale sabotage

Digitale sabotage is het via digitale middelen beschadigen, verstoren of vernietigen van (vitale) systemen en processen in een ander land. In potentie is sabotage het grootste digitale risico voor de Nederlandse samenleving.

Documentalist

Documentalisten zijn AIVD'ers die zich bezighouden met de verwerking van informatie uit onderzoeken. Het correct vastleggen van informatie levert een belangrijke bijdrage aan de onderzoeken van de AIVD. Lees meer over de documentalist.

Dual-use-goederen

Goederen of materialen die geschikt zijn voor twee soorten gebruik. Het gaat hierbij om goederen die zowel in de civiele industrie als in de militaire industrie kunnen worden gebruikt. Voorbeeld hiervan zijn onderdelen voor de nucleaire industrie, die  zowel voor energiewinning als wapentuig gebruikt kunnen worden.

E

Eenling

Een individu (in het Engels 'loner' of 'lone wolf') dat geen deel uitmaakt van een terroristische organisatie of hiërarchisch systeem en bij de planning en uitvoering van een aanslag niet extern wordt aangestuurd.

Extremisme

Het uit ideologische motieven bereid zijn om niet-gewelddadige en/of gewelddadige activiteiten te verrichten die de democratische rechtsorde ondermijnen. Lees meer over links- en rechts-extremisme in Nederland.

F

Fundamentalisme

Islamitische stroming die een letterlijke lezing van islamitische heilige geschriften, in een sociaal en intellectueel isolement, koppelt aan een onverdraagzame houding ten opzichte van andersdenkenden.

G

Gegevensverstrekking

De AIVD kan aan instanties gegevens verstrekken om hen te informeren over specifieke personen, organisaties of fenomenen. Het gaat om informatie die wij uit inlichtingenbronnen hebben verzameld. Dit kan twee doelen hebben. Eerste doel van de gegevensverstrekking kan zijn om achtergrondinformatie te geven (duiding). Tweede doel kan zijn om iemand de mogelijkheid te geven om handelend op te treden.

Het informeren en duiden kan via openbare publicaties aan een breed publiek, maar ook via gerubriceerde (staatsgeheime) inlichtingenrapporten. Voorbeeld daarvan is een analyse over de intenties van machthebbers in een bepaald land voor het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Het bieden van de mogelijkheid om handelend op te treden (handelingsperspectief) gebeurt met ambtsberichten. Hiermee stellen wij een instantie in staat om haar eigen taak goed uit te voeren. Voorbeeld daarvan is een ambtsbericht aan het Openbaar Ministerie over terroristische activiteiten, waarna het een eigen onderzoek kan starten.

Geïntegreerde Aanwijzing

Voluit spreken wij over de Geïntegreerde Aanwijzing voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (GA). Hierin staat wat overheidspartijen zoals het ministerie van Algemene Zaken, het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van Justitie en Veiligheid willen weten van de AIVD. Hiermee worden onze onderzoeken gestuurd. Lees meer over sturing op het werk van de AIVD.

Gerichtheid

Het is een vereiste dat ons onderzoek past binnen de opdrachten die de regering aan ons heeft gegeven. Deze worden vastgelegd in de Geïntegreerde Aanwijzing voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten. Ook moet de inzet van een bijzonder inlichtingenmiddel alleen gericht zijn op het doel dat wij met onze onderzoek nastreven. In een verzoek om toestemming voor de inzet van een bijzondere bevoegdheid, schrijven wij dan ook op hoe wij dat doel willen bereiken.

H

Handelingsperspectief

Het bieden van mogelijkheden aan een instantie om zelf een onderzoek te starten of maatregelen of vervolgstappen te nemen naar aanleiding van of op basis van informatie van de AIVD.

Humint

Het verzamelen van informatie (inlichtingen) met hulp van menselijke bronnen. Dit zijn personen die ons relevantie informatie kunnen verschaffen. Humint staat voor human intelligence. Lees meer over menselijke bronnen.

I

Inlichtingenanalyse

Een inlichtingenanalyse is een inlichtingenrapport van de AIVD. De analyse behandelt een trend, ontwikkeling of fenomeen, gebaseerd op inlichtingen die de AIVD heeft vergaard. Inlichtingenanalyses kunnen ook persoonsgegevens bevatten.

De ontvangers van inlichtingenrapporten kunnen onder andere ministeries, burgemeesters, de NCTV of de Nationale politie zijn. Een inlichtingenanalyse is staatsgeheim, daarom mogen de ontvangers de informatie verder niet gebruiken om te handelen. Het is vooral om kennis te verhogen.

Inlichtingenbericht

Een inlichtingenbericht is een kort staatsgeheim bericht waarmee instanties op de hoogte worden gebracht van specifieke inlichtingen die voor hen relevant zijn. In het bericht wordt ook een duiding gegeven van die inlichtingen. Een inlichtingenbericht kan ook persoonsgegevens bevatten. Een inlichtingenbericht is staatsgeheim, daarom mogen de ontvangers de informatie verder niet gebruiken om te handelen. Het is vooral om kennis te verhogen.

Inlichtingendienst

Een inlichtingendienst brengt in kaart wat internationale politieke ontwikkelingen zijn en achterhaalt wat de belangen raakt van het eigen land. Het gaat hierbij om ontwikkelingen die zich buiten het diplomatieke verkeer afspelen, oftewel de verborgen agenda van bepaalde landen. Vanuit onze inlichtingentaak informeren wij de regering over wat van belang is voor het buitenlandbeleid. Lees meer over het vergaren van inlichtingen over het buitenland.

Illegal

Een buitenlandse inlichtingenofficier die zeer langdurig en uitgebreid is getraind. Illegals zijn doorgaans moeilijk te onderkennen, omdat zij een aliasidentiteit gebruiken. Op deze manier kunnen zij vaak lange tijd onder de radar opereren en inlichtingenactiviteiten blijven uitvoeren.

Interceptie

Interceptie staat synoniem voor het onderscheppen van telecommunicatie. Dit kan gaan om interceptie gericht op een specifieke persoon of organisatie, waarbij wij alle communicatie van en met een bepaalde persoon of organisatie aftappen. Dit scharen wij onder afluisteren. Bij onderzoeksopdrachtgerichte interceptie (OOG) wordt binnen een specifieke datastroom naar kenmerken gezocht die wijzen op mogelijke dreiging. Lees meer over onderzoeksopdrachtgerichte interceptie.

Inzageverzoek

Dit biedt de mogelijkheid aan burgers, onderzoekers en journalisten om documenten uit de archieven van de AIVD in te zien. Een inzageverzoek - formeel een aanvraag tot kennisneming van gegevens - kan gaan over de persoon zelf of over een specifiek onderwerp. Er zijn wettelijke beperkingen bij het vrijgeven van informatie, zoals bronbescherming. Lees meer over inzageverzoeken.

J

Jihad

De term jihad heeft binnen de islam twee betekenissen:

• de innerlijke of grote jihad is de innerlijke strijd van een gelovige om als goed moslim te leven;
• de uiterlijke of kleine jihad betekent de gewapende strijd om de islam te verdedigen.

De tweede betekenis van jihad leidt vaak tot gewelddadig jihadisme wat een dreiging voor de (inter)nationale veiligheid vormt.

Jihadisme

Extremistische ideologie waarin de verheerlijking van de gewelddadige jihad centraal staat.

Jihadistisch netwerk

Een fluïde, dynamische, vaag afgegrensde structuur die een aantal personen (radicale moslims) of groepen omvat die onderling een relatie hebben. Zij streven een gemeenschappelijk jihadistisch doel na. Iemand is lid van een netwerk als men binnen de grenzen van het netwerk actief is en bewust een bijdrage levert aan de realisering van het jihadistische doel.

Jihadistisch terrorisme

Het plegen van of dreigen met op mensenlevens gericht geweld of het aanrichten van ernstige schade aan goederen die maatschappelijke ontwrichting veroorzaakt, met als doel om vanuit het jihadistisch gedachtegoed maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen en politieke besluitvorming te beïnvloeden.

K

Kalifaat

Een rijk waarin de wereldlijke opvolgers van de profeet Mohammed heersen. 

L

Landen van zorg

Landen die ervan worden verdacht massavernietigingswapens en/of overbrengingsmiddelen te ontwikkelen en doelen na te streven die een bedreiging kunnen vormen voor de internationale rechtsorde en de veiligheid en belangen van Nederland en zijn bondgenoten.

Links-extremisme

Personen en groeperingen in Nederland die (heimelijk) gewelddadige en niet-gewelddadige acties verrichten in het kader van antifascisme, antiglobalisme, anarcho-extremisme of die zich op extremistische wijze verzetten tegen het asiel- en vreemdelingenbeleid. Vanwege het ondemocratische karakter van hun acties vormen zij een bedreiging voor de democratische rechtsorde. Lees meer over links-extremisme.

M

Metadata

Gegevens van telecommunicatie die niet de inhoud van communicatie bevatten. Het gebruik van communicatiemiddelen zoals een telefoon brengen metadata voort. Bij telefoneren gaat het bijvoorbeeld om gegevens over het tijdstip, de plaats, de duur van het gesprek en de betrokken nummers. Bij een email kan het gaan om gegevens over het tijdstip, de adressering en de omvang van het bericht. Hier tegenover staat de inhoud van communicatie. Daarmee bedoelen wij de letterlijke inhoud van communicatie zoals tekst, beeld en spraak.

Misinformatie

Bij misinformatie draait het om valse of misleidende informatie die niet goed wordt begrepen en wordt verspreid zonder verdere schadelijke bedoelingen. De verspreider is er niet van op de hoogte dat de informatie onjuist is, maar het effect van de verspreiding kan nog steeds schadelijk zijn voor de samenleving.

Mondiaal jihadisme

Terroristische beweging die een dreiging vormt voor de democratische rechtsorde, omdat aanhangers op gewelddadige wijze (een deel van) de bevolking ernstige vrees willen aanjagen, maatschappelijke veranderingen willen bewerkstelligen en/of politieke besluitvorming willen beïnvloeden.

N

Naslag

De AIVD kan gevraagd worden om naslag te doen in zijn systemen. Dit houdt dat wij kijken of een bepaalde persoon of instantie voorkomt in de gegevens die wij hebben verwerkt voor onze andere taken. Ook kijken wij dan of die persoon of instantie mogelijk een risico vormt voor de nationale veiligheid.

Het gaat bij naslag onder andere om kandidaat-bewindspersonen, burgemeesters of bedrijven die zaken willen doen met vitale bedrijven voor ons land. Deze taak is formeel vastgelegd in de Wiv 2017. Lees meer over naslag op verzoek van anderen.

Narratief

Een set van boodschappen die betrekking heeft op bepaalde gebeurtenissen, situaties of ontwikkelingen in de wereld en daarvoor een zekere verklaring veronderstelt. Deze verklaring hoeft niet te zijn gebaseerd op precieze feiten die aan gebeurtenissen of ontwikkelingen ten grondslag liggen, maar kan ook bestaan uit het tussen de regels door systematisch herhalen van suggestieve boodschappen.

Noodzakelijkheid

Vereiste bij het maken van de afweging of de AIVD een bijzondere bevoegdheid mag inzetten. Is het wel echt nodig? In een verzoek om toestemming voor de inzet van een bevoegdheid moeten wij aangeven dat het noodzakelijk is om de bevoegdheid in te zetten. Er moet bijvoorbeeld een dreiging voor de nationale veiligheid bestaan.

O

Open samenleving

De open samenleving is de wijze waarop burgers met elkaar omgaan op basis van de democratische waarden en normen. Het gaat om het accepteren dat iedereen gelijkwaardig aan elkaar is  en om het tegelijkertijd respecteren dat er onderlinge verschillen zijn. Daarbij is het van belang dat men erop vertrouwt dat we in Nederland met grote (menings)verschillen kunnen samenleven, zolang we de juiste afspraken maken met elkaar.

Osint

Open source intelligence, ofwel inlichtingen uit open bronnen. In onze onderzoeken kijken wij altijd eerst of wij informatie kunnen halen uit open bronnen, zoals van websites, uit sociale media en kranten, waarmee wij een goede inschatting kunnen geven over de mogelijke dreigingen voor de nationale veiligheid. Mocht daarover onzekerheid blijven bestaan, dan kan het nodig zijn om met bepaalde mensen te gaan praten (human intelligence) of in een uiterst geval om een bijzonder inlichtingenmiddel in te zetten. Lees meer over inlichtingenmiddelen.

Overbrengingsmiddelen

Systemen, zoals ballistische raketten, kruisvluchtwapens en onbemande vliegtuigen, die noodzakelijk zijn om chemische, biologische, radiologische of nucleaire (CBRN) wapens effectief in te zetten. Lees meer over massavernietigingswapens.

P

Polarisatie

Het benadrukken van tegenstellingen in de samenleving. Dit leidt ertoe dat groepen verder van elkaar verwijderd raken en spanningen toenemen.

Proliferatie

De (verdere) verspreiding van massavernietigingswapens (chemische, biologische, radiologische en nucleaire wapens) en van middelen voor het inzetten daarvan (overbrengingsmiddelen), zoals ballistische raketten. Lees meer over massavernietigingswapens.

Proportionaliteit

Een van de vereisten bij de afweging of wij een bijzondere bevoegdheid mogen inzetten. Bij proportionaliteit moeten wij duidelijk maken dat de inbreuk die wij moeten maken op de privacy van mensen in verhouding staat tot het doel dat we ermee bereiken. Het is nodig om een serieuze dreiging terug te dringen.

R

Radicalisering

Radicalisering is de groei naar extremisme en een (persoonlijk) proces waarin sprake is van een groeiende bereidheid om diepingrijpende veranderingen in de samenleving na te streven of deze te ondersteunen. Dit kan leiden tot een afzondering van de samenleving (isolationisme), wat niet per se ondemocratisch is. Dit is zichtbaar binnen het salafisme. Bij het uiteindelijk op ondemocratische wijze doorvoeren van veranderingen spreken wij van extremisme en terrorisme.

Rechts-extremisme

Personen en groeperingen die (heimelijk) gewelddadige en niet-gewelddadige acties verrichten vanuit een van de denkbeelden:

• vreemdelingenhaat;
• haat jegens een vreemde cultuur;
• ultranationalisme.

Vanwege het ondemocratische karakter van hun acties vormen rechts-extremisten een bedreiging voor de democratische rechtsorde. Lees meer over rechts-extremisme.

Rechts-terrorisme

Terroristische beweging die een dreiging vormt voor de democratische rechtsorde, omdat aanhangers op gewelddadige wijze (een deel van) de bevolking ernstige vrees willen aanjagen, maatschappelijke veranderingen willen bewerkstelligen en/of politieke besluitvorming willen beïnvloeden.

Rijksdomein

De Rijksoverheid heeft een verantwoordelijkheid voor personen, objecten en diensten die een bijzondere functie hebben in onze democratische rechtsorde. Deze personen, objecten en diensten vallen in het zogenoemde ‘rijksdomein’.

Het gaat om:

• bepaalde personen, objecten of diensten waarvan een ongestoord functioneren het nationale belang dient, zoals van de koning en van politici;
• bepaalde buitenlandse personen en objecten, zoals buitenlandse staatshoofden die Nederland bezoeken en buitenlandse ambassades in ons land;
• bepaalde personen, die werken in de strafrechtpleging, zoals de leden van het College van procureurs-generaal.

Lees meer over het opstellen van dreigings- en risicoanalyses.

S

Salafisme

Een brede ideologische stroming binnen de islam die een letterlijke terugkeer bepleit naar de 'zuivere islam' uit de begintijd van de islam. Lees meer over de radicale islam.

Salafistische aanjagers

Invloedrijke voormannen, moskeeën en organisaties die een (potentiële) dreiging vormen voor de democratische rechtsorde.

Separatisme

Het streven van een bepaalde bevolkingsgroep om zich los te maken uit een bestaand staatsverband en een eigen staat te stichten.

Sigint (Signals Intelligence)

Het onderscheppen en lokaliseren van elektronische signalen die via de ether en via datakabels worden verzonden. Lees meer over onderzoeksopdrachtgerichte interceptie.

Spion

De functie van spion bestaat niet bij de AIVD. De uiteenlopende operationele acties die je '007' of andere spionnen in films en boeken op eigen houtje ziet uitvoeren, geven geen realistisch beeld van wat je daadwerkelijk doet in een operationele functie bij een inlichtingen- en veiligheidsdienst.

Spionage

Spionage, zowel fysiek als digitaal, is het heimelijk en/og onrechtmatig verkrijgen van informatie of objecten door - of in opdracht van - een statelijke actor. Lees meer over Spionage.

Stelsel bewaken en beveiligen

Uitgangspunt van het Stelsel bewaken en beveiligen is dat de verantwoordelijkheid voor de eigen veiligheid primair ligt bij de burger zelf, bij de organisatie waartoe deze behoort en bij het decentrale gezag. In aanvulling daarop is sprake van een bijzondere verantwoordelijkheid van de rijksoverheid voor een bepaalde groep personen (onder andere politici), objecten (onder andere het Internationaal Strafhof) en diensten (onder andere de burgerluchtvaart). Deze vallen in het zogenoemde rijksdomein.

De NCTV heeft ten aanzien van de beveiliging van deze personen, objecten en diensten een coördinerende taak en maakt daarvoor gebruik van dreigingsinformatie van diensten zoals de AIVD, MIVD en het KLPD. Lees meer over het opstellen van dreigings- en risicoanalyses.

Subsidiariteit

Vereiste bij de afweging of wij een bijzondere bevoegdheid mogen inzetten in onze onderzoeken. Bij subsidiariteit moeten wij duidelijk maken dat we dezelfde informatie niet op een manier kunnen verkrijgen, die minder inbreuk maakt op de privacy van mensen. 

T

Terrorisme

Het uit ideologische motieven (voorbereiden van het) plegen van op mensenlevens gericht geweld of het veroorzaken van maatschappij-ontwrichtende schade, met als doel (een deel van) de bevolking ernstige vrees aan te jagen, maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen en/of politieke besluitvorming te beïnvloeden. Lees meer over terrorisme.

Terugkeerders

Iemand die met jihadistische vedoelingen is uitgereisd naar een jihadistisch strijdgebied, van wie is vastgesteld dat hij het strijdgebied heeft bereikt en die terugkeert naar Nederland. Hier vallen ook jihadisten onder die vanuit een ander land dan Nederland zijn uitgereisd naar het strijdgebied en daarna naar Nederland reizen. Bekijk de actuele cijfers van uitreizigers en terugkeerders.

V

Veiligheidsdienst

Een overheidsdienst die zich bezighoudt met het onderkennen van dreiging voor de nationale veiligheid van het eigen land. Het gaat daarbij om de, op het oog, onzichtbare dreiging zichtbaar te maken.

Veiligheidsonderzoek

Een onderzoek naar de geschiktheid van een persoon voor de vervulling van een vertrouwensfunctie. Dit onderzoek richt zich op feiten en omstandigheden die van belang zijn zodat er geen risico's voor de nationale veiligheid ontstaan. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om eerlijkheid, onafhankelijkheid, loyaliteit, integriteit en veiligheidsbewustzijn van de betreffende kandidaat. 

Verstoren

Als verstoring beschouwen wij het verhinderen van een acute ernstige dreiging of ernstig feit door zelf handelend op te treden. Dit gebeurt als het niet lukt om tijdig anderen op de hoogte te stellen (via een ambtsbericht) of als anderen niet de mogelijkheid hebben om in actie te komen. Reden voor een verstoringsactie kan ook zijn dat het ingrijpen van anderen niet tot het gewenste effect leidt.

Vertrouwensfunctie

Een functie die de mogelijkheid biedt de nationale veiligheid te schaden. Het gaat om functies waarin men omgang heeft met staatsgeheimen, functies waarin door integriteitsaantastingen de nationale veiligheid in het geding zou komen en specifieke functies in vitale sectoren. De minister die verantwoordelijk is voor de sector of de overheidsinstantie bepaalt welke functies als vertrouwensfuncties worden aangewezen.

Vitale infrastructuur

Infrastructuur, processen, producten en diensten die zo vitaal zijn voor de Nederlandse samenleving dat uitval of ernstige verstoring ervan grote maatschappelijke schade tot gevolg kan hebben. Lees meer over de veiligheidsbevordering van vitale sectoren.

W

Wahhabi-salafisme

Het wahhabi-salafisme is een van de stromingen in het salafisme: een verzameling van fundamentalistische stromingen binnen de soennitische islam. Wahhabi-salafisten dragen een boodschap uit die intolerant is richting andersdenkenden en -gelovigen en propageren daarmee in essentie een afkeer van de Nederlandse samenleving. Lees meer over deze stroming binnen de islam.

Weerbaarheid

Het vermogen om tegenstand te bieden aan dreigingen door de kans dat dreigingen zich voordoen te verkleinen, de schade te beperken in het geval dreigingen zich toch manifesteren en adequaat herstel mogelijk maken.

Ga terug naar de overzichtspagina: Over de AIVD.