Forward defence
De AIVD heeft bij de presentatie van het jaarverslag over 2009 aandacht besteed aan forward defence, oftewel voorwaartse verdediging. Hieronder wordt nog eens uiteengezet wat deze term precies inhoudt.
Wat is voorwaartse verdediging?
Voorwaartse verdediging, oftewel forward defence, houdt in dat de AIVD niet alleen kijkt naar dreigingen in Nederland maar juist ook in of vanuit het buitenland. Deze dreigingen kunnen zijn gericht tegen Nederland of tegen Nederlandse belangen in het buitenland. Forward defence betekent dat de AIVD dreigingen in het buitenland zichtbaar maakt en zo dus nog eerder risico’s voor de nationale veiligheid onderkent. De AIVD wacht dus niet ‘bij de grens’ totdat de dreiging naar Nederland komt. Momenteel is forward defence vooral gericht op de dreiging die uitgaat van jihadistisch terrorisme.
Waarom gaat de AIVD meer aan voorwaartse verdediging doen?
Zoals de AIVD constateert in het jaarverslag 2009, komen dreigingen tegen Nederland steeds meer vanuit het buitenland. Ook ziet de dienst dreigingen tegen Nederlandse belangen in het buitenland. Het tijdig onderkennen van dreiging in het buitenland vraagt om een andere aanpak. Onderzoek doen in het buitenland is immers veel complexer dan onderzoek doen in Nederland. Daarom is het nodig dat de AIVD met een specifieke aanpak dreigingen al in het buitenland onderkent en bestrijdt.
Keek de AIVD voorheen niet naar het buitenland?
De aandacht voor het buitenland is niet nieuw. De AIVD heeft sinds 2002 een wettelijke ‘buitenlandtaak’, die taak richt zich vooral op het verzamelen van inlichtingen over politieke ontwikkelingen die voor Nederland van belang zijn. Het onderzoek naar de terroristische dreiging kan daar niet los van gezien worden. Voorwaartse verdediging betekent echter dat de AIVD in al zijn activiteiten meer aandacht gaat besteden aan de dreiging in en vooral vanuit het buitenland. De dienst wil voor zijn informatie over dreiging ook niet afhankelijk zijn van andere, buitenlandse diensten.
Doet de AIVD nu geen onderzoek meer naar de terroristische dreiging in Nederland?
De AIVD blijft onderzoek doen naar de terroristische dreiging in Nederland maar de focus ligt meer dan voorheen op het buitenland, omdat de dreiging ook meer daarvandaan komt.
Gaat de AIVD dan meer James Bonds naar het buitenland sturen?
Bij de AIVD werkt geen James Bond en de AIVD heeft geen ‘licence to kill’. De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 (Wiv 2002) geeft de AIVD een aantal bevoegdheden om onderzoek te doen. Zo mag de AIVD heimelijk met mensen praten die informatie kunnen geven, bepaalde vormen van telecommunicatie afluisteren en kan de AIVD samenwerken met geheime diensten in andere landen. De AIVD heeft geen bevoegdheid om mensen aan te houden.
Wat ziet ‘het publiek’ terug van de focus van de AIVD op voorwaartse verdediging?
In het jaarverslag brengt de AIVD publiekelijk verslag uit over de resultaten van zijn onderzoek. Daarnaast kan de AIVD aparte open publicaties uitbrengen over specifieke onderwerpen. De AIVD kan echter niet al zijn informatie naar buiten brengen. Zo maakt de AIVD nooit bekend van wie hij informatie heeft gekregen (bronbescherming).
De AIVD zal de samenleving dus zoveel mogelijk informeren over de resultaten van voorwaartse verdediging, maar is daarbij gebonden aan zijn geheimhoudingsplicht.