Rechts-extremisme

Rechts-extremisten vormen een dreiging voor de nationale veiligheid en democratische rechtsorde omdat zij antidemocratische doelen nastreven, al dan niet met ondemocratische middelen.

Haat jegens het vreemde

De AIVD spreekt van rechts-extremisme als aan de definitie van extremisme wordt voldaan en daarbij een of meer van de volgende denkbeelden centraal staan:

  • vreemdelingenhaat (inclusief antisemitisme en antimoslims);
  • haat jegens vreemde (cultuur)elementen;
  • ultranationalisme.

Rechts-extremisme in het kort

 Wat

Rechts-extremisten bedreigen de democratische rechtsorde, omdat antidemocratische doelen worden nagestreefd en/of ondemocratische middelen worden ingezet. 

Wie

Groeperingen en individuen die vanuit (een van) de denkbeelden, vreemdelingenhaat, haat jegens vreemde (cultuur)elementen en ultranationalisme, acties ondernemen die een bedreiging vormen voor de democratische rechtsorde. 

Taak AIVD

Als groeperingen en individuen bereid zijn ondemocratische middelen in te zetten voor het bereiken van hun doelen, dan vormt dat een bedreiging voor de democratische rechtsorde. De AIVD doet hier onderzoek naar.

Anti-islam en alt-rechts

Voor rechts-extremisten in Nederland vormen anti-islamideeën en het alt-rechts gedachtegoed de belangrijkste denkbeelden. Alt-rechts is het gedachtegoed gebaseerd op rassenleer.

Rechts-extremisten zoeken ook nadrukkelijker de confrontatie met links-extremisten dan voorheen.

Organisatie via sociale media en chat-apps

Groepen zijn voor rechts-extremisten niet zo belangrijk. Er is veel on- en offlineactiviteit buiten de bekende groeperingen om. De rechts-extremistische groepen die er nog wel zijn, zijn relatief klein. Het aantal personen dat bereikt wordt, is uiteraard wel groter. Zowel de anti-islam als de alt-rechtsgeoriënteerde rechts-extremisten hebben daarbij internationale contacten.

De wereldwijde beweging die online is ontstaan is zorgelijk. Om hun doelstellingen te stroomlijnen met rechtsextremisten van andere landen hebben zij gezamenlijke doelstellingen nodig om een front te vormen. Online is hierdoor naast rassenhaat, ook sprake van antisemitisme en het nationaalsocialisme van Hitler Duitsland waarmee vooral gamende en jongeren die online actief zijn in aanraking komen. 

Rechts-extremisten gebruiken social media als Facebook en VKontakte om gelijkgestemden te vinden. De dynamiek van social media zorgt ervoor dat gebruikers elkaars opvattingen steeds bevestigen en versterken. Om afspraken te maken is een groeps-app in chat-apps als WhatsApp en Telegram genoeg.

Rechts-extremistische dreiging met en zonder geweld

De AIVD doet onderzoek naar rechts-extremisme om vast te stellen op welke manier en in welke mate sprake is van dreiging voor (het voortbestaan van) de democratische rechtsorde.

Dat gaat zowel om de antidemocratische denkbeelden van personen, als in de ondemocratische manier waarop zij veranderingen willen bereiken. In de huidige situatie van de rechts-extremistische beweging in Nederland ziet de AIVD twee aandachtspunten.

Gewelddadige dreiging van rechts-extremisten

Het eerste aandachtspunt is de geweldsdreiging die uitgaat van rechts-extremisten. Deze dreiging is in algemene zin beperkt en mensen gaan over het algemeen ook niet over tot geweld.

Het (online) taalgebruik wordt wel steeds agressiever en opruiender. Bovendien heerst in rechts-extremistische kringen een grote fascinatie voor vuurwapens. Aanhangers delen zeer provocatieve en extreem gewelddadige propaganda met elkaar. 

De agressieve en opruiende manier van discussiëren en de interesse in vuurwapens zijn zorgwekkend in combinatie met de groeiende groep (kwetsbare) personen die in aanraking komt met gewelddadig rechts-extremistisch gedachtegoed.

Het risico dat (snel radicaliserende) rechts-extremistische eenlingen of kleine groepen naar geweld grijpen is groter dan in het verleden.

Aanslagen in het buitenland laten zien dat rechts-extremisme kan overgaan in terrorisme. Personen in Nederland kunnen radicaliseren. Dat maakt dat terroristische aanslagen door rechts-extremisten mogelijk zijn. 

Niet-gewelddadige dreiging van rechts-extremisten

Het tweede aandachtspunt is de niet-gewelddadige dreiging tegen de democratische rechtsorde. Die wordt veroorzaakt door activiteiten als systematisch haatzaaien, bevolkingsgroepen demoniseren, intimideren of een sfeer van angst creëren.

De dreiging die uitgaat van bijvoorbeeld het ‘intellectuele’, door de Amerikaanse alt-rightbeweging geïnspireerde, rechts-extremisme, is niet-gewelddadig. Het Nederlandse alt-rechts heeft als doel hun zeer extremistische gedachtegoed, gebaseerd op rassenleer, algemeen geaccepteerd te maken.

Als deze ideeën in de toekomst steeds gewoner zouden worden in de Nederlandse samenleving en ook geaccepteerd zouden worden in het openbaar bestuur, is dat een bedreiging voor de Nederlandse democratische rechtsorde.

Rechts terrorisme

Alle stromingen binnen het rechts-extremisme kunnen uitmonden in terroristische handelingen of activiteiten. Van het accelerationisme gaat de meest gewelddadige dreiging uit.

Deze groep bestaat uit jonge rechts-extremisten die in afgesloten online chatgroepen terroristisch geweld verheerlijken. Net als andere rechts-extremisten verwachten accelerationisten dat er in de toekomst een rassenoorlog uitbreekt die kansen biedt voor de oprichting van een witte etnostaat.

Anders dan de meeste rechts-extremisten hopen accelerationisten dat deze strijd zo snel mogelijk losbarst. Aanhangers willen deze rassenoorlog op gang brengen door zelf terroristische aanslagen te plegen en zo bevolkingsgroepen tegen elkaar op te zetten. Dit noemen wij rechts terrorisme.

Het zijn vaak jonge mannen die deel uitmaken van accelerationistische groepen of kanalen. Het is een generatie die is opgegroeid met internet, waar ze op zoek gaan naar informatie en contact leggen met gelijkgestemden. 

Dit gebeurt buiten het zicht van de samenleving, waardoor radicalisering lang onzichtbaar blijft. De veelal kwetsbare jongeren worden in dit gedachtegoed meegezogen en kunnen snel radicaliseren.

Ga terug naar Extremisme.