Een klein deel daarvan is bereid terroristisch geweld te gebruiken. Een ander deel is daartoe niet bereid maar kan wel radicaal worden genoemd, omdat zij op een andere manier de Nederlandse democratische rechtsorde bedreigen. De AIVD richt zich binnen dit laatste deel vooral op dreigingen die voortkomen uit het wahhabi-salafisme. 

In het verleden hanteerde de AIVD de term salafisme, maar in de afgelopen jaren nam bij de AIVD en zijn partners de behoefte toe om nauwgezetter te omschrijven waar en wanneer het salafisme mogelijk de Nederlandse democratische rechtsorde bedreigt. 

Ook over de term zelf bestaan verschillende beelden en kan het gebruik ervan voor enige verwarring zorgen. Zo wordt in de academische literatuur de term ook wel eens gebruikt voor andere stromingen en denkrichtingen uit het verleden.

Onder moslims heeft de term salaf (verwijzend naar de eerste vrome generaties van de islam) over het algemeen een positieve, vrome bijklank. Sommige moslims denken dan ook bij het horen van de term salafist simpelweg aan een vrome moslim.

Bij het bredere publiek wordt de term juist vaker geassocieerd met extremisme en geweld.

Daarbij komt dat veel salafisten zichzelf nooit salafist noemen. Om niet verder bij te dragen aan de verwarring heeft de AIVD besloten om de meer specifiekere term wahhabi-salafisme te hanteren.

Welke dreiging gaat uit van het wahhabi-salafisme?

De AIVD doet in het kader van de nationale veiligheid onderzoek naar personen en groepen die vanwege hun doel en/of activiteiten een gevaar vormen voor het voortbestaan van de democratische rechtsorde. Als het gaat om wahhabi-salafisme, kan dat het geval zijn. 

Binnen deze stroming staan leerstellingen centraal die voorschrijven dat iemand pas een (goede) moslim is wanneer deze zich afkeert van andersdenkenden en -gelovigen. In een extreme vorm kunnen dergelijke leerstellingen iemand ertoe verplichten om anderen  ook actief te haten en de rechtsstaat af te wijzen.

Door hun intolerante, intimiderende en ontwrichtende boodschap komen wahhabi-salafisten vaak als eerste in conflict met andersdenkende moslims in Nederland. Hiermee beperken zij deze laatste groep in hun keuzevrijheid. Ook kunnen zij andersgelovigen en ongelovigen met hun boodschap intimideren. 

Wahhabi-salafistische aanjagers

In het onderzoek naar wahhabi-salafisme in Nederland kijken wij specifiek naar wahhabi-salafistische aanjagers. Dit zijn personen of organisaties die uitdragen dat het actief afkeren van - en in het ergste geval haten van - anderen, een verplicht onderdeel is van het moslim-zijn en hiermee een substantiële groep volgers bereiken. 

Met hun intolerante boodschap roepen zij in essentie op tot een afkeer van de Nederlandse samenleving. In sommige gevallen erkennen zij niet de legitimiteit van onder andere de Nederlandse grondwet, overheid, politie, rechtspraak en andere democratische processen, met andere woorden: de democratische rechtsorde.

De activiteiten van wahhabi-salafistische aanjagers zijn extra problematisch wanneer zij zich richten op kwetsbare groepen zoals kinderen, jongvolwassenen of vluchtelingen.

Voedingsbodem voor gewelddadig gedachtegoed

Het wahhabi-salafisme kan niet alleen haat, intolerantie en intimidatie bevorderen, maar op termijn ook een voedingsbodem zijn om te radicaliseren naar gewelddadig jihadistisch gedachtegoed.

Dit komt omdat er enige overlap is met de jihadistische beweging. Beiden volgen grotendeels dezelfde leer, maar wijken op essentiële punten af. De meeste wahhabi-salafistische aanjagers wijzen de gewapende strijd af.

De wahhabi-salafistische leer kan gezien worden als voedingsbodem voor radicalisering richting het jihadisme, maar dit is zeker niet vanzelfsprekend of de enige route.

Meer weten?

• Wahhabi-salafisme in het informeel onderwijs
• Ongewenste financiering en inmenging uit het buitenland
• De achtergrond van wahhabi-salafisme 

Ga terug naar het overzicht van alle onderwerpen.