Islamitisch-extremisme

Een klein deel daarvan is bereid terroristisch geweld te gebruiken. Een ander deel is daartoe niet bereid maar kan op een andere manier de Nederlandse democratische rechtsorde bedreigen. Sommige bewegingen streven actief een rechtsorde na die niet democratisch is. Andere tasten met onverdraagzame boodschappen de verhoudingen tussen burgers onderling aan of onttrekken zich aan democratische wet- en regelgeving. Deze bewegingen zijn over het algemeen beperkt in zowel omvang als invloed. Voorbeelden hiervan zijn het wahhabi-salafisme en activiteiten van Hamas in Nederland.

Welke dreiging gaat uit van het wahhabi-salafisme?

Binnen deze stroming kunnen leerstellingen centraal staan die voorschrijven dat iemand pas een (goede) moslim is wanneer deze zich afkeert van andersdenkenden en -gelovigen. In een extreme vorm kunnen dergelijke leerstellingen iemand ertoe verplichten om anderen  ook actief te haten en de rechtsstaat af te wijzen.

Door hun intolerante, intimiderende en ontwrichtende boodschap komen wahhabi-salafisten vaak als eerste in conflict met andersdenkende moslims in Nederland. Hiermee beperken zij deze laatste groep in hun keuzevrijheid. Ook kunnen zij andersgelovigen en ongelovigen met hun boodschap intimideren. 

Daarnaast kan het wahhabi-salafistische leer een voedingsbodem vormen voor radicalisering richting het jihadistische gedachtegoed, maar dit is zeker niet vanzelfsprekend of de enige route. Het jihadisme en de wahhabi-salafistische leer volgen namelijk grotendeels dezelfde leer, maar wijken op essentiële punten af. De meeste wahhabi-salafistische aanjagers wijzen de gewelddadige strijd van de jihadisten af.

De AIVD stelt al enkele jaren vast dat de dreiging vanuit de wahhabi-salafistische beweging in Nederland afneemt. Aanjagers en aanhangers leggen (voorheen) antidemocratische leerstellingen vaker pragmatisch uit en keren zich minder af van de samenleving dan in het verleden.

Welke dreiging gaat uit van Hamas in Nederland?

Na 7 oktober 2023 hielden Westerse inlichtingen- en veiligheidsdiensten rekening met mogelijk extremistische activiteiten van Hamas in Europa, met name gericht tegen Israëlische en Joodse doelwitten. Onder meer vanwege de oproep die Hamas deed tot ‘algehele mobilisatie’ onder het wereldwijde netwerk aan sympathisanten. Dat hoeft geen oproep tot geweld (alleen) te zijn, maar kan ook een oproep zijn om geld in te zamelen, logistiek te helpen en de boodschap van Hamas actief te verspreiden.

In Nederland is al jaren een netwerk aanwezig dat activiteiten ontplooit ten behoeve van Hamas. Vooralsnog lijken de activiteiten van het Hamas-netwerk in Nederland gericht op propaganda en het verwerven financiële steun. Zo was het netwerk betrokken bij (de organisatie) van demonstraties tegen de Gaza-oorlog. Die bleven overwegend activistisch. Ook houdt het netwerk zich bezig met het inzamelen van geld voor Hamas in het Midden-Oosten, via vaak ondoorzichtige constructies.