De -I- in de naam AIVD staat voor ‘inlichtingendienst'. Een inlichtingendienst probeert te achterhalen wat van belang is voor het buitenlandbeleid en de nationale veiligheid van het eigen land, ook als andere landen, organisaties en personen dit verborgen willen houden.
Wat wil de AIVD over andere landen weten?
Om de geheime agenda's van landen van zorg te achterhalen, is soms meer nodig dan het nationale politieke proces, de media en diplomatie. Daarvoor kunnen wij, op verzoek van de regering, inlichtingenmidddelen inzetten.
Wij bieden de Nederlandse regering informatie die zij niet op een andere wijze kan verkrijgen. Dat worden politieke inlichtingen genoemd. Dat is informatie die de overheid helpt bij het bepalen van haar standpunt in internationaal beleid en bij onderhandelingen. Eigen inlichtingen zijn cruciaal voor het bepalen van het regeringsbeleid en de eigen politieke positie.
Kennis over plannen en mogelijkheden van andere landen geeft de Nederlandse overheid de kans hierop in te spelen. Zo vergaren wij inlichtingen over specifieke landen, regio's (bijvoorbeeld het Midden-Oosten) en thema's (bijvoorbeeld massavernietigingswapens). Naar welke landen de AIVD precies onderzoek doet, is geheim.
Wat de regering belangrijk vindt om te weten, wordt vastgelegd in de Geïntegreerde Aanwijzing Inlichtingen en Veiligheid. Daarop baseert de AIVD zijn jaarlijkse prioriteiten.
Waarom is onderzoek naar andere landen nodig?
Het is van belang om over eigen inlichtingen te beschikken, ook om afwegingen te kunnen maken over bijvoorbeeld steun of deelname aan internationale missies in conflictgebieden. Het is niet wenselijk om afhankelijk te zijn van de informatie van andere landen. De Nederlandse regering moet een eigen afweging kunnen maken op basis van de duiding door een inlichtingendienst.
De internationale machtsverhoudingen zijn in rap tempo aan het veranderen. Steeds meer landen raken betrokken bij een wedloop om kennis, technologie, wapens, grondstofmonopolies en economische voorsprong, die bepalend kan zijn voor de machtsbalans in de wereld. Nederland moet zich daartoe verhouden, want de veiligheid van Nederland is sterk afhankelijk van de veiligheid in de wereld.
In samenhang met de onderzoeken naar andere landen in de veranderende geopolitieke machtverhoudingen, onderzoekt de AIVD ook internationale conflicten. Een voorbeeld daarvan is de instabiliteit in het Midden-Oosten, aangezien de conflicten die zich daar afspelen gevolgen kunnen hebbe voor bijvoorbeeld de energievoorziening en voor de (buitenland)politieke belangen van ons land.
Inlichtingentaak van de AIVD maakt Nederland diplomatiek interessant
Nederland is een gelijkwaardiger gesprekspartner voor andere landen omdat het zelf inlichtingen vergaart en samenwerkt met buitenlandse inlichtingendiensten.
Alle belangrijke spelers op het wereldtoneel beschikken naast een veiligheidsdienst over een eigen inlichtingendienst. Zij zien inlichtingenvergaring als een belang voor de nationale veiligheid en, specifieker, als een essentieel onderdeel van of zelfs instrument voor hun buitenlandbeleid.
Internationale verdragen scheppen verplichtingen voor Nederland
Nederland heeft zich bovendien geschaard achter internationale verdragen en doelstellingen om de internationale rechtsorde te handhaven, bijvoorbeeld op het gebied van de terugdringing van massavernietigingswapens. Ook hierbij wordt van ons land een zelfstandige inlichtingenpositie verwacht.
Daarnaast kan een inlichtingendienst fungeren als backchannel. Als via diplomatieke weg geen toegang te krijgen is tot het gezag in een bepaald land, of als er geen vertegenwoordiger gestationeerd is, dan kan een inlichtingendienst die rol vervullen.
Heeft een gecombineerde veiligheids- en inlichtingendienst meerwaarde?
De combinatie van een veiligheidsdienst en een inlichtingendienst, zoals bij de AIVD, maakt een dienst slagvaardig in het beschermen van de nationale veiligheid. In veel landen zijn de veiligheidsdienst, die zich richt op de binnenlandse veiligheid, en de inlichtingendienst, die zich richt op het vergaren van inlichtingen in en over andere landen, gescheiden.
Het combineren van veiligheidsinlichtingen en politieke inlichtingen, zeker in deze tijd waarin de wereld door globalisering steeds kleiner wordt, leidt tot integrale, betere analyses. Binnenlandse en buitenlandse veiligheid zijn steeds nauwer met elkaar verweven.
De taak om onderzoek te doen naar andere landen staat in de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 in art 8, lid 2d. Daarom heet deze taak ook wel de d-taak, of inlichtingentaak.
Ga terug naar het overzicht van alle onderwerpen.